آیا مصرف کافئین برای سردرد مفید است؟
کافئین  به عنوان یک متیل گزانتین طبیعی در قهوه، چای، شکلات و نوشیدنی های انرژی زا  یافت می شود. مصرف مقادیر متوسط ​​کافئین، یعنی 200 تا 400 میلی گرم کافئین در روز (حدود 4 تا 5 فنجان قهوه)، برای بزرگسالان سالم و غیر باردار بی خطر است. کافئین یک بار مصرف شده در دوز 50 تا 100 میلی گرم می تواند انرژی، هوشیاری، دقت واکنش و توانایی تمرکز و تمرکز توجه را افزایش می دهد و باعث بهبود حال و خلق و خو و کاهش خستگی می شود. همچنین آمادگی جسمانی، حافظه کوتاه مدت و عملکرد شناختی را بهبود می بخشد. با این حال، دوزهای بالای کافئین (400-800 میلی گرم یک بار) می تواند اثرات منفی داشته باشد و باعث اضطراب، عصبی بودن، لرزش، بی خوابی یا تاکی کاردی شود. بنابراین مصرف کافئین بیش از حد برای افراد مبتلا به فشار خون بالا یا سابقه تشنج توصیه نمی شود و نباید به آنها توصیه شود حتی دوزهای درمانی کافئین با فیبریلاسیون دهلیزی و سمیت سیستم عصبی مرکزی همراه بوده است و باید در بیماران پرخطر با احتیاط مصرف شود . فراهمی زیستی آن تقریباً 100٪ است. علاوه بر این، آزادانه به سدهای خونی-مغزی و جفتی نفوذ می کند و نیمه عمر آن بین 4 تا 9 ساعت متغیر است.
در یک مطالعه مروری که در سال 2023 در مجله Nutrient چاپ شد، تاثیر کافئین در انواع سردرد ها را بررسی و مورد مطالعه قرار دادند، به نظر میرسد ارتباط بین کافئین و سردرد چند جهتی و چند عاملی است. کافئین می تواند هم محرک حمله میگرنی باشد و هم ترک آن می تواند سردرد (سردرد ترک کافئین) را تحریک کند. دوزهای به کار رفته مناسب کافئین به طور قابل توجهی اثر درمانی مسکن های رایج و NSAID ها را در بیماران میگرنی و بیماران مبتلا به TTH افزایش می دهد. برعکس، استفاده بیش از حد از داروهای حاوی کافئین ممکن است بیماران را در معرض سردرد قرار دهد و منجر به ایجاد یک نوع مزمن سردرد تنشی یا میگرن مزمن شود..  نتایج یک کارآزمایی بالینی نشان می دهد که قطع مصرف کافئین ممکن است اثربخشی درمان میگرن حاد را بهبود بخشد هر چند مصرف طولانی مدت کافئین در بیماران مبتلا به میگرن باعث ایجاد زنجیره ای از فرآیندهای فیزیولوژیکی می شود که می تواند منجر به سه وضعیت بالینی مختلف شود: بدتر شدن سردرد اصلی، سردردهای مرتبط با ترک کافئین (مانند حملات میگرنی آخر هفته) و سردردهای ناشی از استفاده بیش از حد از مسکن های حاوی کافئین کافئین هم می تواند حملات میگرنی را تسکین دهد و هم باعث تحریک آن شود. مصرف همیشگی کافئین با میگرن و ایجاد سردردهای مزمن روزانه مرتبط است.
ممکن است به بیماران مبتلا به سردرد توصیه شود تا زمانی که مقادیر کم تا متوسط ​​کافئین (ترجیحاً کمتر از 200 میلی گرم در روز) مصرف می کنند و مصرف روزانه کافئین آنها مشابه است، به نوشیدن نوشیدنی های کافئین دار ادامه دهند. اگر بیماران نمی توانند دوز مشابهی از کافئین را در طول روز مصرف کنند و سطح آن را به طور منظم حفظ کنند، بهترین راه حل این است که به تدریج از کافئین کناره گیری کنند. همچنین باید به بیماران توصیه شود که فاصله بین دوزهای نوشیدنی های حاوی کافئین نباید بیشتر از 24 ساعت باشد، زیرا فاصله زمانی طولانی تر ممکن است منجر به سردرد ناشی از ترک کافئین شود. همچنین باید به بیماران اطلاع داده شود که دوزهای روزانه کافئین بیش از 200 میلی گرم در روز ممکن است باعث ایجاد سردرد در برخی از بیماران شود .
گردآوری و ترجمه : سرکار خانم دکتر پریناز کلجاهی- متخصص تغذیه بالینی